Voor S&L begint het bij het herverdelen van macht en verantwoordelijkheid. Niet langer blijven controleren vanuit het hoofdkantoor, maar lokale partners de ruimte geven om hun eigen koers te varen. Dat klinkt logisch, maar het is allesbehalve eenvoudig. Want decentraliseren vraagt om vertrouwen, geduld en bewuste keuzes. Het is een strategisch proces – geen symbolisch gebaar.
In het kader van een onderzoeksrapport over decentralisatie voor de Ngo-federatie onderzochten we hoe organisaties deze transitie aanpakken. Eén case buiten België sprong eruit: St John of God Malawi. Waar de organisatie tien jaar geleden nog volledig afhankelijk was van fondsen van haar Ierse zusterorganisatie, haalt ze vandaag een groot deel van haar inkomsten zelf op via eigen netwerken en partnerschappen. Niet door losgelaten te worden, maar door doelgerichte investeringen in capaciteit, dialoog en autonomie.
Deze case vertelt het verhaal van die transformatie op basis van gesprekken met directeur Kisa Sopera Mwafulirwa. Niet als blauwdruk, maar als inspiratiebron. Want wat St John Malawi bereikte, toont hoe decentralisatie meer is dan structuurwijziging – het is een kwestie van visie, vertrouwen en volgehouden engagement.
Hoe St John Malawi evolueerde tot een zelfstandige speler in internationale samenwerking
Tien jaar geleden was St John Malawi nog volledig afhankelijk van financiering via haar Ierse zusterorganisatie. Vandaag staat ze op eigen benen. Meer dan 60% van de middelen haalt de organisatie nu zelfstandig binnen via eigen netwerken en relaties met donoren. Deze opmerkelijke transitie is geen toeval: ze is het resultaat van bewuste keuzes, gericht investeren in interne capaciteiten en een sterk geloof in gelijkwaardige samenwerking.
De bouwstenen van onafhankelijkheid
1. Gerichte investering in fondsenwerving
St John Malawi zette doelbewust in op de ontwikkeling van een professioneel team. Drie sleutelrollen werden gecreëerd: een financieel manager, een fondsenwerver voor internationale partners en een medewerker communicatie en partnerschappen. De Ierse zusterorganisatie ondersteunde deze uitbouw – niet door alles te blijven aansturen, maar door eenmalige investeringen in opstartkosten, salarissen en promotiemateriaal. Het vertrouwen stond voorop: er waren geen verwachtingen op korte termijn, maar een gedeeld geloof in het potentieel van het lokale team.
2. Vertrouwen en dialoog centraal
Relatieopbouw met donoren kreeg een prominente plaats. Via "donor days" bracht St John Malawi haar partners fysiek samen – met ruimte voor wederzijds gesprek, context en transparantie. Dat zorgde voor betrokkenheid en duurzame financiering, zoals met een Duitse organisatie die na een eerste proefjaar nu voor vijf jaar steun biedt.
3. Vasthouden aan de kernmissie
Waar veel organisaties zich aanpassen aan de hypes van donoren – zoals klimaat, malaria of gender – bleef St John Malawi trouw aan haar focus: geestelijke gezondheidszorg. Door dit te koppelen aan een heldere positionering als totaalaanbieder (van preventie tot bedrijfsgezondheidszorg) bouwde ze aan een sterke, unieke identiteit.
Niet zonder uitdagingen
De weg naar onafhankelijkheid ging niet zonder slag of stoot. De organisatie verloor waardevolle medewerkers aan concurrenten, kreeg te maken met reputatieschade door bredere schandalen in de ngo-sector in Malawi, en botste soms op religieus geïnspireerde beperkingen in het zorgaanbod. Toch bleef de koers recht. Wat hielp? De blijvende – maar ondersteunende – band met het Ierse moederhuis, die fungeerde als kwaliteitslabel en vertrouwensanker voor andere partners.
Wat andere ngo’s kunnen leren
De ervaring van St John Malawi maakt duidelijk dat lokale autonomie geen bijproduct is, maar het resultaat van bewuste keuzes. Voor organisaties die hun partners écht meer verantwoordelijkheid willen geven, zijn dit volgens S&L de essentiële lessen:
- Investeer in relaties en wederzijds vertrouwen: Ga verder dan rapportering. Ontmoet elkaar, luister actief en deel openlijk.
- Bouw capaciteit op, niet alleen projecten: Lokale organisaties hebben nood aan stabiele structuren en vaardigheden om zelfstandig te kunnen groeien.
- Maak rollen en beslissingsruimte expliciet: Transparantie voorkomt misverstanden en creëert ruimte voor eigenaarschap.
- Respecteer de missie van je partner: Vermijd het opleggen van externe agenda’s. Vertrouw op hun expertise en lokale verankering.
- Gebruik internationale netwerken als hefboom, niet als stuurmiddel: Internationale steun kan legitimiteit en stabiliteit bieden, zolang ze lokale autonomie versterkt.
Wil je meer weten over hoe S&L organisaties begeleidt in hun evolutie naar meer autonomie en eigenaarschap? Of ontvang je graag het rapport over decentralisatie dat we maakten voor ngo-federatie?
