Mensen hebben skills — onderschat ze dus niet als vrijwilliger. Wat ze zoeken: een werkelijke maatschappelijke bijdrage leveren en en cours de route iets bijleren, omringd door gelijkgezinden. David De Beukelaer in gesprek met Jeroen Robbe.
David / Jeroen, jij werkt vaak met organisaties die sterk afhankelijk zijn van vrijwilligers. Wat voor soort organisaties zijn dat precies?
Jeroen Robbe / Niet zozeer sportclubs of jeugdbewegingen, hoewel die natuurlijk ook belangrijk werk doen. Ik ondersteun vooral organisaties die werken rond maatschappelijke thema’s, zoals natuurbehoud, diversiteit of belangenvertegenwoordiging. Vaak zijn dat organisaties die nog stammen uit een verzuild verleden, waar vrijwilligers jarenlang actief bleven vanuit een gevoel van vanzelfsprekend engagement. Maar die tijden zijn veranderd.
“Pas je aan aan het nieuwe vrijwilligerslandschap, in plaats van je ertegen te verzetten. ”
David / Wat zie je dan veranderen in het vrijwilligerslandschap?
Jeroen / Veel organisaties hebben vandaag vragen over hun verouderde vrijwilligersbestand, botsen op een hoog verloop of willen inzetten op diversiteit en inclusie. Wat ik hen dan altijd meegeef, is: pas je aan aan het nieuwe vrijwilligerslandschap, in plaats van je ertegen te verzetten.
Zowel jonge als minder jonge mensen willen zich nog steeds vrijwillig engageren, maar ze zoeken ook iets terug. Ze willen voelen dat ze mee het verschil maken én iets bijleren. En als je wilt dat vrijwilligers blijven plakken, dan is het belangrijk dat ze zich ook thuis voelen. Dat wil zeggen dat je een plek creëert waar ze zich gehoord, gezien en gewaardeerd voelen, liefst omringd door gelijkgezinden.
David / Hoe kan je als organisatie concreet op die noden van de vrijwilliger vandaag inzetten?
Jeroen / Laat ons beginnen met de nood van vrijwilligers om te voelen dat je een verschil maakt. Kijk, als je als vrijwilliger kiest voor een engagement bij een organisatie die werkt rond een maatschappelijke uitdaging, dan is dat omdat je jezelf herkent in de waarden, de visie of de doelen van zo’n organisatie. Vaak zit er ook een diepe pijn over een onrecht of een aantasting van je waarden onder zo’n engagement.
Organisaties zetten in op collectieve actie en bieden zo hoop dat we samen iets kunnen veranderen. Nu kost grotere verandering vaak veel tijd. Daarom heb je als organisatie zelf tussendoelen te stellen en successen te vieren. Inderdaad, met je vrijwilligers. Toon hen hoe hun concrete bijdrage helpt om het volgende doel te bereiken en vier met hen elk succes dat je samen behaalde.
David / Je had het ook over het belang van gelijkgezinden ontmoeten. Moet je daarvoor vrijwilliger worden?
Jeroen / Haha, goeie vraag! Hoe je het ook draait of keert, we leven in tijden van sterke polarisering. Onderschat niet hoe eenzaam mensen zich soms voelen in “hun strijd”. Je moet maar eens op een familiefeest een maatschappelijk thema aansnijden.
In een democratie kunnen verschillende meningen naast elkaar bestaan, maar iedereen voelt wel een behoefte met gelijkgezinden te verbinden rond die waarden en thema’s die voor hen belangrijk zijn. Om die reden is het een slecht idee om als organisatie enkel in te zetten op jouw band met een vrijwilliger. Het zijn de banden tussen vrijwilligers die essentieel zijn. Creëer dus maximaal kansen voor vrijwilligers om elkaar te ontmoeten en die fijne contacten te associëren met jouw organisatie.
David / Dan was er nog de wens van vrijwilligers om “iets bij te leren”. Wat bedoel je daarmee precies?
Jeroen / Nieuwe dingen bijleren, geeft een boost aan je zelfvertrouwen en geeft je een goed gevoel. Dat geldt voor bijna iedereen. Maar vooral bij jongere vrijwilligers merk je dat ze niet alleen iets goeds willen doen, maar ook hun cv willen versterken. Ze zoeken betekenis, maar hun tijd is kostbaar. Als je hen de kans geeft om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen binnen een veilige omgeving, dan creëer je echte meerwaarde. Dan wordt vrijwilligerswerk een plek waar je iets betekent én groeit.
“Vrijwilligers hebben vaak indrukwekkende skills: mensen met een rijke loopbaan achter de rug, of jong talent dat staat te popelen om zich te bewijzen.”
David / Wat kunnen organisaties zelf leren van hun vrijwilligers?
Jeroen / Heel veel. Tenminste, als je hen de kans biedt om jou te verrassen. Veel organisaties zien vrijwilligers nog als hulpjes voor randtaken — postzegels plakken, flyers bussen. Maar vrijwilligers hebben vaak indrukwekkende skills: mensen met een rijke loopbaan achter de rug, of jong talent dat staat te popelen om zich te bewijzen. Geef ze dan ook opdrachten die op het kruispunt zitten van wat nuttig is voor je organisatie en wat er voor hen op dat moment toe doet. Meer verantwoordelijkheid leidt tot meer betrokkenheid, en dat is winst voor iedereen.
David / Ik kan me voorstellen dat het best spannend voelt voor organisaties om zoveel verantwoordelijkheid aan een vrijwilliger te geven. Hoe kom je tot de juiste match tussen een vrijwilliger en een taak?
Jeroen / Daar heb je als organisatie een belangrijke taak te vervullen. Vrijwilligers kunnen veel, maar niet alles. Bovendien brengen andere vrijwilligers ook andere talenten. Straffe vrijwilligerswerkingen zetten in op goeie vrijwilligerscoaching. Laat medewerkers niet de taken doen die vrijwilligers kunnen en willen opnemen, maar ondersteun hen en creëer de voorwaarden om dat engagement mogelijk te maken.
Een leuke tip: werk met vrijwilligersvacatures. Als je helder communiceert over je noden — bijvoorbeeld iemand die wandelingen organiseert of een café bemant — dan trek je de juiste profielen aan. Geen one size fits all dus. Duidelijkheid over rol en verwachtingen verhoogt de betrokkenheid en de kwaliteit van de samenwerking.
David / Moet daar dan ook een vergoeding tegenover staan?
Jeroen / In principe niet. Vrijwilligerswerk draait om zingeving, niet om geld. Maar waardering is cruciaal. Dat kan via opleiding, erkenning of gewoon een fijne sfeer. En als je dan toch beslist om te betalen, besef dan dat je ze nooit marktconform kunt vergoeden. Dus investeer liever in levenskwaliteit en verbondenheid binnen je organisatie. Maak het gewoon ook een beetje leuk — geen professioneel protestbord uit het hoofdkantoor, maar samen verf morsen en slogans verzinnen. Wedden dat ze zelf hun eigen slogan willen dragen in de mars?
David / Heb je nog een tip voor organisaties die hiermee aan de slag willen?
Jeroen / Denk eens kritisch na: welke tien taken laat je vandaag door personeel uitvoeren, maar zouden evengoed door vrijwilligers gedaan kunnen worden? En welke vijf daarvan zijn echt essentieel? Bepaal het profiel dat je nodig hebt, communiceer daar helder over, en je legt de basis voor een duurzame match.
TL;DR
Mensen hebben écht skills — onderschat ze dus niet als vrijwilliger. Wat ze zoeken: een werkelijke maatschappelijke bijdrage leveren en en cours de route iets bijleren, omringd door gelijkgezinden.
Dus, denk eens na: welke tien taken laat je vandaag door personeel uitvoeren, maar zouden evengoed door vrijwilligers gedaan kunnen worden? Welke vijf daarvan zijn echt essentieel? En welk profiel heb je nodig om ze uit te voeren? Denk daar goed over na, communiceer helder over je verwachtingen en aanbod, en je hebt een duurzame match.
